Ölümsüzlük axtarışında olan məşhur sərkərdə Çingiz xan 1219-cu ildə dövrünün böyük Çin alimi Çanq Çuna məktub yazaraq, onu öz hüzuruna dəvət edir.
Artıq Çingiz xanın yaşlı vaxtları idi. Həmin dövrdə Çində Tao inancına söykənən bir din mövcud idi. Çanq Çun əbədi həyata qovuşmaq üçün öz dini inancına pənah gətirmişdi. Çingiz xan alimin yaşamını araşdırandan sonra düşünüb ki, o, yəqin sehrbazdır. Alimi həm Çingiz xan, həm də Çin imperatoru öz tərəfinə çəkməyə səy göstərirdi. Lakin alim ona edilən təklifləri rədd edərək Çantuq dağlarına təkliyə çəkilmişdi. Çingiz xan alimlə görüşüb onun inanc və fikirləri ilə tanış olmaq istəyində idi. Bu məqsədlə o, 1219-cu ildə alimə belə bir məktub göndərir:
"Ulu Tanrı Çindən gözünü çəkib. Səbəbi isə Çin rəhbərlərinin israfçılıq edərək dəbdəbəli həyat sürməsidir. Mənimsə Şimalın ucsuz-bucaqsız çöllərində zərrə qədər də gözüm yoxdur. Dəbdəbəli həyat sürməyə nifrət edirəm. Olanım bir tikə çörək və bir çuxadır. Çobanlarım kimi adi şeylər yeyər və sadə geyinərəm.
Bütün xalqı övladlarım kimi sevir, onlarla doğmam kimi davranıram. Əsgərlərlə təlimlərdə hər zaman ön cərgədə olur, döyüşdə də heç vaxt geridə qalmıram. Yeddi il ərzində böyük bir ordu yaratmağa müvəffəq olub, bütün dünyanı bir imperatorluqda birləşdirdim. Şəxsən özümü bir o qədər qabiliyyətli hesab etmirəm. Lakin Çin hökuməti xainlik edir. Buna görə də Ulu Tanrı onların taxtlarını ələ keçirməkdə mənə yardımçıdır. Cənubda Sunq, Şimalda Hui-Huo, Şərqdə Hsia, Qərbdə barbarlar hakimiyyətimi qəbul ediblər. Mənə elə gəlir ki, Hunlardan sonra Asiya belə geniş imperatorluq görməyib. Tutduğum yol uca bir yol, çiynimi verdiyim iş isə çox ağırdır. Buna görə də idarəetmədə bir sıra nöqsanların olmasından qorxuram. Çayı keçmək üçün qayığa nə qədər ehtiyac varsa, dövləti idarə etmək üçün təcrübəli, kamal sahibi olan şəxslərə də bir o qədər ehtiyac var. Taxta çıxdığım gündən xalqın idarə edilməsi məsələsində narahatam. Eşitdiyimə görə, həqiqəti əxz edərək doğru yolla irəliləyirsiniz. Kəramətiniz sayəsində bütün insanların xüsusiyyətlərini bilirsiniz.
Əlinizi dünya malından çəkib uzun müddət mağaralarda yaşadınız, kəramət sahibi olan insanlar sizin yanınıza gəlir, sizə üz tuturlar. Çanqutda olduğunuzu bilirəm. Sizi unutmasam da, yüksək dağlar və obalar bizi bir-birimizdən ayırıb. Sizinlə görüşməyə imkan yoxdur. Gəlsəydiniz, taxtımdan enib yanınızda durardım. Su ilə təmizlənib pəhriz saxladım. Aramızda olan məsafədən çəkinməyin, müqəddəs ayaqlarınızı tərpətməyiniz üçün sizə yalvarıram. Qum çölləri sizi narahat etməsin. Xalqın bugünkü vəziyyətinə baxıb mərhəmət edin. Halıma acıyın, ölümsüzlüyün sirrini mənə deyin, şəxsən xidmətinizdə özüm duracam. Söyləyəcəyiniz tək bir söz məni xoşbəxt edər. Fikirlərimi bu məktub vasitəsilə sizə göndərir və məni anlayacağınıza ümid edirəm".
Yaşlı alim məktubu oxuduqdan sonra Çingiz xana belə bir cavab yazır:
"Uca fərmanınızı aldım. Mən də bəyan edirəm ki, dəniz sahilinin yaxınlığında yaşayanlar qabiliyyətsiz insanlardır. Etiraf edirəm ki, dünya işlərini bir o qədər anlamıram. Qocalmışam, ancaq ölməmişəm. Şöhrətim hər ölkəyə yayılıb, müqəddəsliyimə gəldikdə, fəqət, mənim adi insanlardan elə bir fərqim yoxdur.
Sizdən əvvəl Kin və Sunq imperatorluqlarından dəvət alsam da, getmədim. Amma indi Moğol sarayından gələn ilk dəvəti qəbul etməyə hazıram. Səbəbini soruşacaqsınız. Çünki Tanrı sizə indiyə qədər olmayan və bundan sonra da olmayacaq bir mərdlik verib. Çoxları sizin hakimiyyətinizi qəbul ediblər. Mən də hüzurunuzda olmaq üçün qar fırtınalarına sinə gərərək gəlməyə qərar verdim".
Bir il sürən uzun və yorucu səfərdən sonra alim Çanq Çun Çingiz xanla Hind sahillərində görüşür. Çingiz xan alimi qarşılayaraq soruşur:
– Möhtərəm ustad, uzaq yoldan gəlmisiz. Ölməmək üçün əlinizdə dərmanınız varmı?
Alim cavabında deyir:
– Həyatı uzatmaq olar, lakin ölümə çarə yoxdur.
Söhbət zamanı Çanq Çun Çingiz xana ömrü uzatmaq üçün nələrin vacib olduğunu anladır. Alim uzun illər boyu apardığı təhlil və araşdırmalardan sonra belə qənaətə gəlmişdi ki, insan 130 ilə qədər yaşaya bilər.
Tərcümə edən: N.Əliyeva
